Bug to rzeka we wschodniej Polsce, zachodniej Ukrainie i południowo-zachodniej Białorusi (154 km – na całej długości rzeka graniczna z Polską). Długość Bugu wynosi 772 km (w tym w Polsce 587 km), powierzchnia dorzecza 39 420 km² w Polsce. Powierzchnia dorzecza Wisły obejmuje obszar 118 861 km² , z czego w Polsce 19 284 km². Średni przepływ w dolnym biegu – 158 m³/s, co czyni go piątą co do wielkości rzeką Polski.
Bug ma swoje źródło we wsi Werchobuż koło Złoczowa na Wyżynie Podolskiej na Ukrainie, wpływa do Zalewu Zegrzyńskiego, stanowiąc jednocześnie lewy dopływ Narwi, która do 1962 roku była uważana za prawy dopływ Bugu (zobacz też: Bugonarew). Na odcinku 363 km (Gołębie – Niemirów) stanowi granicę z Ukrainą i Białorusią; koryto Bugu w Zosinie jest najdalej na wschód wysuniętym miejscem w Polsce. Poprzez Kanał Królewski łączy się z Prypecią. Odległość źródła Bugu do ujścia do Bałtyku liczy 1213 km. Bug powszechnie uważany jest za niebezpieczną rzekę, a to ze względu na występujące w nim miejscami tzw. "podwójne dno" oraz częste wiry rzeczne groźne dla pływaków.
Bug to największy z prawych dopływów Wisły. Wypływa na wysokości 315 metrów n.p.m. w zachodniej części wyżyny Wołyńsko-Podolskiej, na wschód od Sasowa na Ukrainie. Rzeka nizinna. Długość około 813 km, w tym na obszarze Polski 683 km. Powierzchnia dorzecza 73470 km2 (w granicach Polski 38500 km2). Płynie przez Pobuże, Granicą Wyżyny Lubelskiej i Wołynia, przez Podlasie i Mazowsze. W środkowym i dolnym biegu meandruje, tworząc łachy i starorzecza zwane bużyskami. Dno doliny szerokie do kilkunastu kilometrów w dolnym biegu, częściowo zatorfione, zajęte przez łąki. Pod Serockiem Bug łączy się z Narwią. Odcinek od połączenia się z Narwią do ujścia nazywany bywa Bugo-Narwią.
Główne dopływy Bugu: Pełtew, Sołokija, Bukowa, Huczwa, Uherka, Włodawka, Krzna, Liwiec oraz Ług, Muchawiec, Leśna, Nurzec, Brok. Żegluga odbywa się na 587 km. Najważniejsze miejscowości nad Bugiem to Włodawa, Terespol, Drohiczyn, Brok, Wyszków.
Bug to 772 kilometry unikalnej przyrody, wyjątkowych krajobrazów i historii. Od Wyżyny Podolskiej na Ukrainie, aż po Mazowsze. W granicach naszego kraju mamy 587 kilometrów rzeki pełnej zakoli i meandrów, doskonale nadającej się do organizacji spływów kajakowych. Przy Bugu czynna jest przeprawa promem (poza okresami, gdy Bug zalewa doprowadzającą do promu drogę). Najbliższy most przez rzekę znajduje się w odległych o ponad 25 km Kózkach, przy granicy polsko-białoruskiej. Tu Bug nie płynie już wzdłuż granicy, nie są więc potrzebne specjalne zezwolenia. Na przepłyniecie całej trasy z Niemirowa do Serocka należy zaplanować nie mniej niż 7 dni. Na trasie do ujścia w Zalewie Zegrzyńskim leżą dwa parki krajobrazowe - Podlaski Przełom Bugu i Nadbużański Park Krajobrazowy. Bug to rzeka o dość wartkim nurcie, miejscami bardzo kapryśna. Płynie kreta doliną o wąskim dnie i wysokich zboczach z licznymi tarasami zalewowymi. Jej szerokość wynosi od 1,5 do 5 km.
Mimo, że szlak Bugu jest dobrze oznaczony, to warto pamiętać, że znaki kilometrażu rzeki oznaczające jej długość liczona od ujścia do Zalewu Zegrzyńskiego nie są zbyt precyzyjne. Liczne mielizny i wyspy oznaczone są tyczkami biało-czerwonymi - oznaczającymi prawa stronę szlaku (przepływamy mając je z prawej strony) oraz biało-zielonymi - oznaczającymi stronę lewa (przepływamy mając je z lewej strony). Istotne jest trzymanie się tych oznakowań zwłaszcza przy niskim poziomie wody. Brzegi są w większości strome i urwiste, ale jest sporo miejsc dogodnych na postój i wyjście z kajaka. Brzegi rzeki często znaczą podmyte przez wodę i powalone pnie drzew. Często w piaszczystych skarpach napotkamy otwory gniazd jaskółek brzegówek. W wielu miejscach napotkamy też wędkarzy, gdyż Bug jest jednym z ulubionych łowisk. Na trasie spływu znajdują sie warte odwiedzenia miejscowości m.in. urokliwy Mielnik i Drohiczyn - historyczna stolica Podlasia.
Nadbużański Park Krajobrazowy utworzono w dolnym biegu rzeki Bug - fragment dolnej Narwi i Liwca oraz duże obszary leśne Puszczy Białej, Borów Łochowskich i Lasów Ceranowskich. Powierzchnia parku wynosi 139000 ha, a razem z otuliną 222100 ha i obejmuje fragmenty czterech województw. Na woj. ostrołęckie przypada 63% obszaru, siedleckie 34%, ciechanowskie 3% i łomżyńskie 1%. W granicach parku położonych jest 28 gmin wiejskich i 4 miasta. Jest to jeden z największych parków krajobrazowych w Polsce. Obszar parku - jak na tereny nizinne – charakteryzuje się wyjątkowo dużym zróżnicowaniem krajobrazu, powstałym w wyniku działalności lodowca oraz współczesnych rzek. Dzięki niewielkiej ingerencji człowieka, zarówno Bug jak i jej dolina, zachowały się w stanie zbliżonym do naturalnego, co jest rzadkością w Europie. W Nadbużańskim Parku Krajobrazowym dominują bory sosnowe, porastające ubogie, piaszczyste siedliska. Wspaniałe ponad 100-letnie bory ze strzelistymi, wysokimi na kilkadziesiąt metrów sosnami, prezentują się znakomicie. W podszyciu dominuje często jałowiec pospolity, natomiast runo borów tworzą między innymi mchy i chronione widłaki. Najczęściej występuje widłak goździsty, ale nierzadkie są też widłak jałowcowaty, spłaszczony i wroniec.
Flora parku liczy około 1300 gatunków, w tym 38 gatunków drzew i 59 gatunków krzewów. Występuje tu 60 gatunków chronionych oraz 170 zaliczanych do rzadkich w skali kraju lub regionu, np. wierzba śniada, lepnica dwudzielna, skalnica trójpalczasta, lucerna kolczastostrąkowa i wiele innych. Wielka różnorodność siedlisk wpływa bezpośrednio na bogactwo świata zwierząt Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego. Szczególnie różnorodny jest świat ptaków. Gatunki rzadkie i zazwyczaj najbardziej zagrożone wyginięciem, występują najczęściej w dolinie Bugu, która jest "życiową arterią" parku. W wielu miejscach doliny Bugu można jeszcze podziwiać "rycerskie" turnieje batalionów. Symbolem nadbużańskich naturalnych łąk jest kulik wielki, odzywający się pięknym, fletowym trelem. Jeszcze kilka lat temu na suchych nadbużańskich pastwiskach i wydmach występował kulon. W Polsce zachowało się zaledwie kilka par tego ginącego ptaka. Na terenie parku i otuliny występuje znaczna liczba dużych ssaków kopytnych. Liczebność łosia jest oceniana na 150 sztuk, jelenia na około 270, dzika ponad 400 a sarny na 2600. Jeszcze niedawno w Puszczy Białej spotykane były wilki. Nad Bugiem można znaleźć ślady żerowania bobrów - charakterystyczne zgryzy na drzewie. Coraz częściej spotykana jest także wydra. Spośród ginących gatunków gadów bardzo rzadko występują żółw błotny i gniewosz plamisty. Inne gatunki to zaskroniec, żmija zygzakowata, padalec i jaszczurki. Występują tu - chociaż nielicznie - orlik krzykliwy, trzmielojad, kobuz, krogulec, pustułka. Rezerwaty wchodzące w skład Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego: - Biele - Bojarski Grąd - Czaplowizna - Dzierżenińska Kępa - Jegiel - Moczydło - Popławy - Stawinoga - Sterdyń - Śliże - Wielgolas - Wilcze Błota Biele Rezerwat florystyczny o powierzchni 27,90 ha. Utworzony w roku 1989 w celu ochrony bogatego stanowiska pełnika europejskiego oraz innych i rzadkich gatunków roślin. Położony jest w oddz. 15 leśnictwa Ceranów na południe od wsi Noski. Oprócz pełnika wstępuje tu takie gatunki chronione jak: wawrzynek wilczełko, bezzieleniowy storczyk gnieźnik leśny, kruszczyk szerekolistny i kopytnik. Z rzadkich gatunków roślin spotykane są m.in.: bodziszek leśny, kozłek całolistny, jaskier kaszubski oraz rutewka wąskolistna. Bojarski Grąd Niewielki rezerwat florystyczny o powierzchni 7,02 ha, utworzony w roku 1996, położony w dolinie Bugu, w odległości 1 km na południe od wsi Bojary w gminie Kosów Lacki. Obejmuje dwa pagórkowate zwydmienia o bogatej florze. Dotyczy to szczególnie wydmy zachodniej, wyższej i szerszej niż wschodnia, porośniętej w północnej części lasem. Zagłębienie międzywydmowe porastają płaty zbiorowisk łąkowych i torfowiskowych z gatunkami chronionymi - pełnikiem europejskim i wielosiłem błękitnym. Z innych chronionych i pięknie zakwitających roślin występują tu naparstnica zwyczajna i lilia złotogłów. Czaplowizna Rezerwat leśny o zróżnicowanej szacie roślinnej i bogatej awifaunie lęgowej, utworzony na powierzchni 213,23 ha w roku 1980 w gminie Łochów. Stwierdzono tu 45 gatunków ptaków lęgowych, m.in.: bociana czarnego, słonkę, pięć gatunków dzięciołów i wiele innych. Często na teren rezerwatu zalatuje żuraw oraz ptaki wodne i błotne, gnieżdżące się na pobliskich terenach nadbużańskich. Dzierżenińska Kępa Rezerwat jest wyspą o powierzchni 1,2 ha położoną w nurcie Narwi koło wsi Dzierżenin w gminie Polkrzywice. Został utworzony w roku 1991. Ze względu na położenie w szerokim nurcie rzeki, wyspa jest dogodnym miejscem występowania wielu gatunków ptaków. Między innymi gniazdują tu: mewy śmieszki, rybitwy zwyczajne (jedna z największych koloni lęgowych w kraju), kilka gatunków kaczek, brodziec krwawodzioby i wiele innych gatunków. Rezerwat jest poważnie zagrożony ze strony turystów, którzy czasami biwakują na wyspie, wśród kolonii lęgowych ptaków. Jegiel Rezerwat leśny położony w pobliżu wsi Szumin w gminie Łochów, na zabagnionym tarasie doliny Bugu, obejmujący zbiorowiska o charakterze naturalnym - ols oraz rzadką w tej części kraju świerczynę na torfie. Zajmuje powierzchnię 18, 54 ha i została utworzona w roku 1981. Stary, 120-letni drzewostan olszowy występuje w północnej części rezerwatu z licznymi wykrotami powalonych drzew, nadaje rezerwatowi puszczański charakter. W południowej części rezerwatu występuje dojrzały bór świerkowy, z udziałem pomnikowym, ponad 200 - letnich okazów świerku. Moczydło Rezerwat faunistyczny o powierzchni 58,08 ha położony w gminie Stoczek, obejmujący śródleśne bagno wraz z przylegającymi drzewostanami, został utworzony w roku 1991. Najcenniejszym fragmentem rezerwatu jest śródleśne jezioro zasiedlane przez szereg gatunków ptaków oraz płazów. Stwierdzono tu takie gatunki lęgowe jak: perkozek, kaczka krzyżówka, kaczka czernica, cyraneczka, kurka wodna, błotniak stawowy itp. W granicach rezerwatu stwierdzono 66 gatunków ptaków, w tym 48 lęgowych. Popławy Rezerwat leśny położony w gminie Obryte, na wschód od Pułtuska, utworzony w roku 1977 na powierzchni 6,28 ha. Obejmuje fragment typowego boru sosnowego, z dobrze wykształconym i charakterystycznym runem. Miejscami występuje tu bór mieszany z dużym udziałem dębu. Spośród wielu gatunków roślin typowych dla borów mieszanych, licznie spotykane są takie jak: widłaki, konwalia majowa, borówka czarna, borówka brusznica i wiele innych. Stawinoga Rezerwat ornitologiczny położony w gminie Zatory w dolinie Narwi, utworzony w roku 1981 na powierzchni 146,51 ha. Obejmuje stawy rybne w znacznym stopniu zarośnięte szuwarami oraz otaczające je łąki, las i nieużytki. Stawy są zasiedlane przez wiele ptaków wodnych i szuwarowych. Z gatunków zalatujących obserwowane były: orzeł bielik, rybołów, bocian czarny, żuraw i inne. Z chronionych i rzadkich gatunków roślin stwierdzono m.in.: listerę jajowatą, pierwiosnkę lekarską, nerecznicę grzebieniastą, groszek błotny, groszek okrągłolistny. Sterdyń Rezerwat leśny zajmujący powierzchnię 11,91 ha, położony w gminie Ceranów. Został utworzony w roku 1979 celem ochrony wielogatunkowego, żyznego grądu z wieloma chronionymi i rzadkimi gatunkami roślin. Najlepiej zachowany i najstarszy drzewostan - 130-letnia dąbrowa z domieszką lipy i grabu - znajduje się w północno - wschodniej części rezerwatu. Największą rzadkością florystyczną rezerwatu Sterdyń parzydło leśne - gatunek górski, bardzo rzadki na terenie nizinnym. Śliże Rezerwat torfowiskowy utworzony w roku 1981 na powierzchni 44,29 ha w pobliżu Jadowa. Obejmuje dwa niewielkie jeziorka dystroficzne, powstałe w wyniku eksploatacji torfu, charakteryzujące się dużą wartością związków próchnicznych i znacznym zakwaszeniem. Na otwarte lustro wody wkraczają zwarte kożuchy torfowców, tworząc tak zwane "tło mszarne", pływające po powierzchni wody. Wielgolas Rezerwat leśny położony w zachodniej części Puszczy Białej w gminie Zatory, utworzony w roku 1981 na powierzchni 6,73 ha. Obejmuje fragment oddziału 94 w uroczysku Wielgolas. Celem ochrony jest zachowanie ponad 120-letniego drzewostanu sosnowego o cechach zespołu naturalnego, z dużym udziałem gatunków liściastych, głównie lipy i grabu. Wilcze Błota Rezerwat krajobrazowy utworzony w roku 1996 na obszarze 89,26 ha na terenie lasów państwowych w gminie Łochów. Obejmuje różnorodne zbiorowiska roślinne, wykształcone w oligotroficznych glebach bielicowych, bagiennych oraz torfowych. Zachodnią i północną część rezerwatu zajmują zbiorowiska leśne - bory sosnowe oraz olszy. W części wschodniej i południowej występują łąki, pastwiska i torfowiska, miejscami porośnięte krzewiastymi wierzbami. Na obszarze parku i otuliny znajduje się ponad 140 pomników przyrody, w tym 25 grup drzew, trzy aleje, jedno wzgórze ostańcowe oraz jedno stanowiska podziemnego grzyba. Pozostałe pomniki to pojedyncze drzewa. Obszar parku posiada bardzo duże - dotychczas wykorzystywane w niewielkim stopniu - walory turystyczne. Na terenie parku wyznaczono wiele tras turystyki pieszej, rowerowej i motorowej. Spływy po Bugu i Narwi dostarczają niezapomnianych wrażeń.
Park Krajobrazowy "Podlaski Przełom Bugu" obejmuje fragment doliny dolnego Bugu od Terespola do rzeki Tocznej oraz duże kompleksy leśne położone na wysoczyznach polodowcowych. Długość Parku w linii prostej wynosi 65 km, przeciętna szerokość części zachodniej, leżącej w granicach woj. mazowieckiego, wynosi 6 km, części wschodniej, położonej w woj. lubelskim i graniczącej z Białorusią, 3-5 km. Park zajmuje powierzchnię 30.904 ha, a otulina 17.131 ha. Lasy zajmują 33,4% powierzchni parku, łąki i pastwiska 21,6%, a wody powierzchniowe 2,6%.
Obszar parku jest położony na terenie trzech mezoregionów: Podlaskiego Przełomu Bugu obejmującego dolinę rzeki (północna część parku), Wysoczyznę Siedlecką (część zachodnia) oraz Równiny Łukowskiej (część wschodnia). W okolicy Zabuża i Mielnika Bug przecina strefę moren czołowych stadiału Warty. Szerokość doliny Bugu dochodzi do 4-5 km. W granicach parku krajobrazowego mezoregion ten rozciąga się pasem o zróżnicowanej szerokości wzdłuż rzeki zajmując około 40% powierzchni parku. Długość Bugu w granicach parku wynosi 93 km, a średnia wysokość doliny rzeki około 120 m n.p.m.
W wielu miejscach wzdłuż krawędzi doliny Bugu, występują tarasy kemowe o zróżnicowanej szerokości. Wysoczyzna Siedlecka leży w strefie moren czołowych stadiału Warty i jego faz recesyjnych. Wysokości nad poziom morza wynoszą przeciętnie 160 m n.p.m., dochodząc miejscami do 200 m. Powierzchniowo dominuje w tym mezoregionie wysoczyzna morenowa z moreną czołową i denną. Mezoregion w granicach parku zajmuje około 30% jego powierzchni. Równina Łukowska jest mezoregionem o słabo zróżnicowanej rzeźbie terenu. Wysokości bezwzględne wynoszą 150-170 m n.p.m. Granica między wysoczyzną Siedlecką a Równiną Łukowską na obszarze parku przebiega na wysokości wsi Serpelic. Charakterystyczną cechą wysoczyzn morenowych jest zróżnicowanie konfiguracji terenu. Dotyczy to szczególnie moreny czołowej, dominującej powierzchniowo, której krajobraz jest urozmaicony licznymi pagórkami o wysokości względnej często przekraczającej kilkanaście metrów, tarasami kemowymi i obniżeniami powytopiskowymi. Lokalnie występują kemy i tarasy kemowe. Wysoczyzna polodowcowa jest porozcinana dolinami mniejszych rzek i niewielkich cieków, dopływów Bugu, np. Krzny, Tocznej, Sarenki, Czyżówki, które urozmaicają rzeźbę parku.
W dolinie Bugu występują dobrze wykształcone tarasy-zalewowy i nadzalewowy. Względna wysokość tarasu zalewowego nad poziom rzeki wynosi 1-2 m. Miejscami występują starorzeacza, wypełnione w różnym stopniu gruntami organicznymi i namułami. Najszersze fragmenty tarasu zalewowego występują w gminach Janów Podlaski i Rokitno. Taras nadzalewowy wznosi się około 3-5 m nad poziom wody w rzece. W jego granicach nielicznie występują wydmy (np. koło wsi Mierzwice, Werchliś i Łęgi), pagórki i pola piasków przewianych.
Środowisko naturalne
Najbardziej cennymi pod względem przyrodniczym zbiorowiskami są nadrzeczne łęgi wierzbowo-topolowe. W dolinie Bugu spotykane są dosyć często, chociaż nie występują na dużych powierzchniach. Na żyznych glebach doliny Bugu występują także łęgi wiązowo-jesionowe, o bardzo bogatym runie. Na brzegach rzeki, starorzeczy oraz na występujących w korycie licznych wyspach występują formacje krzewiaste wierzb, np. wierzby purpurowej, wiciowej, białej i kruchej.
Charakterystycznym środowiskiem doliny Bugu są starorzecza z typową roślinnością pływającą, bogate pod względem faunistycznym. Brzegi starorzeczy zasiedlają zbiorowiska szuwarowe, np. skrzyp bagiennego i oczeretu jeziornego. Mniejsze powierzchnie zajmują szuwary manny jadalnej, pałki szerokolistnej, pałki wąskolistnej, płonnika błotnego i jeżogłówki gałęzistej. Zewnętrzny pas szuwarów tworzą zazwyczaj zbiorowiska wielkoturzycowe, budowane przez kilka gatunków turzyc. Na terenach bardziej wyniesionych, suchych i piaszczystych, występują zbiorowiska murawowe z gatunkami sucholubnymi, tworzącymi barwne kobierce w okresie kwitnienia.
Rozdrobnienie powierzchni leśnej na obszarze parku krajobrazowego jest znaczne, co jest typowe dla krajobrazu Podlasia. W granicach parku występują trzy większe kompleksy leśne położone w jego zachodniej części Są to: uroczyska Drażniew-Ostromęczyn liczące wraz z przylegającymi lasami prywatnymi około 1600 ha, uroczysko Zabuże liczące razem z lasami koło Serpelic około 2500 ha oraz uroczysko Konstantynów zajmujące 2200 ha. Wymienione trzy kompleksy stanowią 60% powierzchni leśnej parku. Na całym obszarze parku i otuliny występuje duża liczba mniejszych kompleksów i zadrzewień.
Flora
Na terenie Parku Krajobrazowego "Podlaski Przełom Bugu" stwierdzono występowanie 765 gatunków roślin naczyniowych, w tym 18 gatunków roślin zarodnikowych, 5 gatunków roślin nagonasiennych oraz 742 gatunki roślin okrytonasiennych. Występują 34 gatunki drzew, 50 gatunki krzewów i krzewinek oraz 681 gatunków roślin zielnych. Z grupy roślin chronionych występuje 36 gatunków objętych ochroną ścisłą oraz 16 podlegających ochronie częściowej. Bardzo liczna jest-licząca 136 gatunków-grupa roślin rzadkich w skali kraju i regionu. Na szczególne podkreślenie zasługuje obecność takich gatunków chronionych jak: widłak wroniec, widłak spłaszczony, widłak jałowcowaty, widłak goździsty, lepnica litewska, tojad smukły, zawilec wielkokwiatowy, parzydło leśne, goryczka gorzka, zimoziół północny, kosaciec syberyjski, tajęża jednostronna. Gatunki te należą do bardzo rzadkich dla niżu środkowopolskiego i występują na terenie parku bardzo nielicznie. Szczególnie cenne jest występowanie storczyka kukuczki kapturkowatej– gatunku podawanego w Polsce z kilkunastu stanowisk, zaliczanego do zagrożonych wyginięciem.
Fauna
Na obszarze parku stwierdzono występowanie 290 gatunków reprezentujących 5 gromad kręgowców: ssaki, ptaki, gady, płazy i ryby. Stanowi to 52% bogactwa gatunkowego krajowej fauny kręgowców. Dane dotyczące awifauny Parku Krajobrazowego "Podlaski Przełom Bugu" zostały zgromadzone w latach 1987, 1992-1993 oraz 1998-2000 (kiedy to badaniami objęto dolinę dolnego Bugu, obejmującą mezoregion; Podlaski Przełom Bugu i Dolina Dolnego Bugu). W latach 1987-2000 w Podlaskim Przełomie Bugu stwierdzono łącznie 150 gatunków ptaków lęgowych i prawdopodobnie lęgowych. Z grupy tej 3 gatunki (kulon, błotniak zbożowy, kraska) występowały tylko w roku 1987 (Dombrowski i in. 1988). W okresie późniejszym gatunki te nie były obserwowane. Dla wielu gatunków bardzo wyraźne są zmiany liczebności w porównywanych okresach (1987-2000). Niekorzystne tendencje odnotowano łącznie u siedmiu gatunków. Największy spadek liczebności dotyczył gatunków preferujących wilgotne, zalewowe łąki oraz torfowiska niskie. Do gatunków, których liczebność zmniejszyła się należą: cyranka, czajka, kszyk, rycyk oraz rybitwa czarna. Główną przyczyną zaniku tych gatunków jest m. in.; ograniczenie zasięgów wiosennych zalewów Bugu, oraz zaprzestanie ekstensywnych sposobów gospodarowania (koszenie łąk i wypas). Tendencję odwrotną, czyli większą liczbę par stwierdzono dla takich gatunków, jak: błotniak łąkowy, jastrząb, krogulec, myszołów, wodnik, dzięcioł czarny, dzięcioł średni, srokosz i kruk.
Analiza liczebności ptaków gniazdujących na obszarze parku krajobrazowego pozwala na wyłonienie listy 7 gatunków, których liczebność stanowiła przynajmniej 1% krajowej populacji legowej. Omawiany obszar odgrywał największą rolę w przypadku sieweczki obrożnej, stanowiąc jedną z głównych ostoi tego gatunku w Polsce (ok. 5% krajowej populacji). Na tym fragmencie Bugu gniazduje ok. 4% krajowej populacji brzegówki oraz 2,7% populacji dziwonii. Dolina Bugu jest także ważną ostoją lęgową błotniaka łąkowego. Znacząca jest także ranga tego obszaru dla rybitwy czarnej, krwawodzioba i dudka (1,2-1,7% populacji krajowej). Nieco poniżej progu 1% znajdują się dalsze gatunki takie jak: brodziec piskliwy, sieweczka rzeczna oraz rybitwa białoczelna.
Stosunkowo wysoki poziom liczebności omawianych gatunków wynika głównie z wyjątkowo dobrze zachowanej mozaiki wszystkich typów środowisk charakterystycznych dla tarasu zalewowego Bugu. To z kolei jest efektem zachowania naturalnego biegu rzeki-braku obwałowań odcinających taras od corocznych wylewów oraz braku jakichkolwiek zabiegów hydrotechnicznych w samym korycie rzeki. Wysoki stopień naturalności rzeki wpłynął na stosunkowo wysokie zagęszczenia czterech gatunków ptaków: brzegówki i zimorodka gniazdujących w skarpach odcinków abrazyjnych rzeki oraz brodźca piskliwego i sieweczki rzecznej zasiedlających nadrzeczne plaże na odcinkach akumulacyjnych.
Kolejnymi grupami, odznaczającymi się na tle Polski wysokim bogactwem gatunkowym były gady (67% krajowej liczby gatunków) oraz płazy (56%). W granicach parku odnotowano 41 gatunków ryb (37% listy krajowej). Ponadto wykazano obecność 33 gatunków ssaków, czyli 35% przedstawicieli tej gromady, stwierdzonych na obszarze Polski. Do rzadkich gatunków ssaków występujących jeszcze niedawno na obszarze parku należy wilk. Coraz częściej spotykane są wydry i bóbr. Najbardziej zagrożonym gatunkiem gada jest żółw błotny, występujący sporadycznie na niektórych starorzeczach. Z rzadkich gatunków ryb notowanych w Bugu stwierdzono m.in.: babkę łysą, kiełbia białopłetwego, czarnego bassa wielkogębowego i kozę złotawą.
